H. pylori
“ตรวจคัดกรอง H. pylori ในอุจจาระ ช่วยวินิจฉัยโรคกระเพาะอาหารให้ตรงจุด ซึ่งจะนำมาสู่การรักษาที่มีประสิทธิภาพ เพื่อตัวคุณเอง และเพื่อคนที่คุณรัก”
H. pylori (Helicobacter Pylori) หรือเชื้อเอชไพโลไร เป็นเชื้อแบคทีเรียชนิดหนึ่ง เมื่อเข้าสู่ร่างกายจะอาศัยอยู่ภายในระบบทางเดินอาหาร มักไม่ก่อให้เกิดอันตราย แต่ในบางกรณีการติดเชื้อชนิดนี้อาจส่งผลให้เกิดแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้ และอาจกลายเป็นมะเร็งกระเพาะอาหาร
อาการที่เหมาะกับการตรวจ
-
คลื่นไส้ อาเจียน
-
ปวดแสบท้อง
-
จุกเสียดลิ้นปี่ แน่นท้อง
-
ท้องอืดอาหารไม่ย่อย
-
ผู้ที่มีแผลในกระเพาะอาหาร
-
คัดกรองมะเร็ง MALT lymphoma
-
ผู้ที่มีแผลในลำไส้เล็กส่วนต้น
-
คัดกรองมะเร็งกระเพาะอาหาร
-
มีอาการแน่นท้อง
รู้จักเชื้อเอชไพโลไร H. Pylori (Helicobacter Pylori)
แบคทีเรียทั่วไปที่พบในเขตร้อน อาศัยอยู่ในระบบทางเดินกระเพาะอาหารได้โดยผ่านการรับประทานอาหารที่ไม่ผ่านการปรุงด้วยความร้อน ซึ่งส่วนใหญ่มีการปนเปื้อนของแบคทีเรีย เช่น น้ำไม่สะอาด มือไม่ล้าง รวมถึงอุปกรณ์การปรุงที่สกปรกปนเปื้อน
ปกติในกระเพาะอาหารมีการสร้างกรดเพื่อทำลายอาหารที่ปนเปื้อน แบคทีเรียส่วนใหญ่เมื่อลงสู่กระเพาะถ้าเชื้อไม่รุนแรงมาก จะถูกกรดทำลายไปส่วนหนึ่ง รวมถึงแบคทีเรียบางชนิดไม่สามารถอยู่ในกระเพาะอาหารได้ แต่เชื้อเอชไพโลไร มีคุณสมบัติพิเศษ สามารถเกาะเกี่ยวตัวเองไว้กับเยื่อบุผิวกระเพาะ รวมถึงสามารถผลิตด่างขึ้นป้องกันตัวเอง แทรกอยู่ระหว่างช่องเซลล์ของผิวเยื่อบุกระเพาะอาหาร ซึ่งสามารถอาศัยอยู่ในกระเพาะผู้ติดเชื้อนานนับ 10 ปี โดยอาจไม่มีอาการใดๆ
ติดเชื้อในกระเพาะอาหาร อาจมีอาการกระเพาะอักเสบ
ทั้งนี้หากมีการติดแบบเฉียบพลัน หรือ ติดเชื้อในกระเพาะอาหาร ในปริมาณเชื้อมากๆ จะมีอาการเหมือนกระเพาะอาหารอักเสบ โดยมีไข้ ปวดท้องคลื่นไส้ อาเจียน เป็นระยะเวลาหนึ่งแล้วหายไป เนื่องจากกลไกร่างกายพยายามทำให้การอักเสบเบาลง แต่เชื้อยังไม่ตายและซ่อนอยู่ ในขณะที่ผู้รับเชื้อในปริมาณน้อยอาจไม่มีอาการใดๆ เลย และเชื้อก็จะฝังตัวอยู่ในกระเพาะอาหารไปเรื่อยๆ โดยสร้างความเป็นด่างในกระเพาะเพิ่มขึ้นจนผู้ป่วยเกิดการอักเสบเรื้อรังที่ผิวกระเพาะอาหาร โดยมีอาการหรือไม่มีก็ได้
เมื่อกระเพาะอักเสบเรื้อรังนาน ผิวกระเพาะอาหารเริ่มฝ่อ ความแข็งแรงของผิวเยื่อบุลดลง ส่งผลให้กระเพาะอาหารอักเสบเรื้อรังหรือเกิดแผลในกระเพาะอาหารหรือในลำไส้เล็กได้ ในที่สุดอาจทำให้คนไข้มีภาวะเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งกระเพาะอาหาร ดังนั้นหากผู้ป่วยกินยาลดกรดแล้วกลับมาเป็นซ้ำใหม่ 70-80% ในระยะ 2 ปี ควรเข้ารับการตรวจหาเชื้อแบคทีเรียเอชไพโลไร ซึ่งหากตรวจพบและรักษาหาย โรคแผลในกระเพาะที่กลับมาเป็นซ้ำ
จะลดเหลือเพียง 4- 7 % เท่านั้น
อาการเมื่อ ติดเชื้อในกระเพาะอาหาร
ผู้ติดเชื้อส่วนใหญ่ไม่มีอาการ แต่พบแพทย์ด้วยโรคกระเพาะเรื้อรัง ปวดท้อง แสบท้อง แน่นเฟ้อ รับประทานอาหารแล้วจุก อิ่มแน่น ซึ่งเป็นอาการของโรคกระเพาะอักเสบเรื้อรัง หรือโรคกระเพาะอาหาร กินยารักษาแล้วหาย จากนั้นต้องกลับมากินยาใหม่ หากเป็นๆ หายๆ วนเวียนนาน 2-3 สัปดาห์ ควรพบแพทย์เพื่อตรวจหาเชื้อเอชไพโลไร
ปัจจัยเสี่ยงติดเชื้อเอชไพโลไร H. Pylori
คนทุกเพศทุกวัยมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไพโลไรทั้งสิ้น ทั้งที่มีอาการและไม่มีอาการ โดยมีปัจจัยเสี่ยง ดังนี้
-
รับประทานอาหารดิบ กึ่งสุกกึ่งดิบ หรือของหมักดอง รวมถึงผักสดเป็นประจำ
-
ดื่มน้ำไม่สะอาด
-
อุปกรณ์ประกอบอาหารไม่ถูกสุขลักษณะ
-
อาศัยในสิ่งแวดล้อมหรือรับประทานอาหารร่วมกับผู้ติดเชื้อ เนื่องจากเชื้อเอชไพโลไร สามารถติดต่อทางน้ำลายและสารคัดหลั่ง
การรักษา
-
เมื่อตรวจพบผู้ป่วยติดเชื้อเอชไพโลไร แพทย์จะให้ยาปฏิชีวนะที่มีสูตรเฉพาะ เนื่องจากแบคทีเรียที่อยู่ในกระเพาะมีโอกาสดื้อยาสูง ซึ่งสูตรของยาปฏิชีวะมีความหลากหลาย ต้องใช้ร่วมกัน 2-3 ชนิด ในบางกรณีอาจมียาลดกรด หรือยาบิสมัทร่วมด้วย ซึ่งต้องรับประทานยาต่อเนื่องเป็นเวลา 5 วันไปจนถึง 1-2 สัปดาห์ แล้วแต่ชนิดของยาและความเหมาะของแต่ละบุคคล ทั้งนี้หากมีผู้ติดเชื้อในครอบครัวที่ใช้ชีวิตร่วมกันหรือรับประทานอาหารสำรับเดียวกัน ควรเข้ารับการตรวจเชื้อ เพื่อทำการรักษาไปพร้อมๆ กัน เพื่อป้องกันการกลับมาติดเชื้อซ้ำ
-
แม้ความเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไพโลไรในประเทศไทยจะลดลงจากเดิมอยู่มากกว่า 50% ของประชากร ปัจจุบันเหลือประมาณ 35% รวมถึงการติดเชื้อในระยะแรกอาจไม่มีอันตราย แต่หากปล่อยทิ้งไว้จนกลายเป็นโรคกระเพาะอักเสบเรื้อรัง และมะเร็งกระเพาะอาหารในที่สุด ดังนั้นหากเริ่มมีอาการปวดท้อง แสบท้อง แน่นเฟ้อที่รักษาไม่หายขาด โดยเฉพาะผู้มีความเสี่ยงที่ชอบรับประทานอาหารหมักดอง อาหารดิบ สุกๆ ดิบๆ หรือผักสด ควรเข้ารับการตรวจหาเอเอชไพโลไร เพื่อรับการรักษาให้หายขาด
วิธีการตรวจ
-
การเก็บตัวอย่างอุจจาระเพื่อตรวจหาสารภูมิต้านทานหรือแอนติเจนซึ่งบ่งบอกถึงการติดเชื้อแบคทีเรีย
H. pylori